De lange benen gestrekt onder de tafel. Het dunne lijf voorover gebogen. En het hoofd op de keukentafel, op zijn armen. “Voor mij hoeft het allemaal niet meer”. De boeken voor het vak Nederlands, waarvoor hij zojuist slepend de trap op en af ging om ze uit zijn tas te vissen, liggen onaangeroerd op de rand van de tafel.
- 8 november 2023
Het is al zeker een jaar geleden dat ik een aantal keer thuis kwam bij Boris. Hij ging halve dagen naar school, zat in de vijfde klas van het vwo en was moe. Ontzettend moe. Het idee was dat ik hem zou helpen om te overzien welke acties nodig waren om van de vijfde klas een succes te maken. Want – natuurlijk ook onder invloed van de lockdown- had hij grote achterstanden bij met name Nederlands en Engels. En zelfs voor wiskunde, waarvoor hij mee had gedaan aan landelijke olympiades, haalde hij onvoldoendes. De voor hem immense berg van onzinnige opdrachten en leertaken probeerden we om te vormen tot wekelijkse heuveltjes, die te belopen waren. Maar elke keer dat ik kwam oogde Boris droever en moeier.
Wat zou ik graag melden dat Boris inmiddels zijn diploma heeft behaald en dat hij trots en met nieuwe energie een studie heeft opgepakt. Maar in mijn praktijk zijn quick fixes lang niet altijd mogelijk, en “slaagt” niet elk begeleidingstraject. Jongeren zitten soms in zo’n donkere wolk, dat eerst therapeutische hulp ingeschakeld wordt. Soms worden anti-depressiva voorgeschreven, voordat ik als studiecoach met de specialisatie van Acceptance and Commitment Therapy een jongere kan begeleiden naar herstel. Ons traject eindigde voortijdig en zijn ouders zochten via de huisarts passende jeugdzorg en Boris kwam op een wachtlijst.
Deze maand volgde ik een Gatekeeperstraining van 113 over preventie van suïcide. Ik leerde er over signalen die kunnen wijzen op zelfmoordgedachten, - wensen en -plannen. We oefenden in de training met het stellen van vragen om te achterhalen hoe concreet doodsgedachten zijn. En dat direct vragen stellen nodig is. Niet een vaag “denk je wel eens aan de dood?” (want dat doet iedereen wel eens), maar to the point: “Denk je wel eens aan zelfmoord?” Als gatekeeper zet je hierbij de deur open voor een open gesprek, waarin de ander uitgenodigd wordt om te delen wat hem of haar werkelijk bezig houdt. Je verkent met de ander met alle empathie de wanhoop. En daarna – als de ander zich werkelijk gezien voelt- ga je op zoek naar tekenen van hoop met vragen zoals: “Waar geniet je misschien nog wél van? Wie zal jou het meest missen als je erin zou slagen om suïcide te plegen?” Doel van het gesprek is zorg dragen voor het vinden van de meest passende zorg op dat moment, waarbij ouders en/of huisarts moeten worden geïnformeerd.
Niet raar dat Boris me te binnen schoot tijdens die 113-training. Met de kennis van nu had ik anders gereageerd op zijn verzuchting dat het voor hem allemaal niet meer hoefde. Dan had ik meer rechtstreeks gevraagd naar zijn wanhoop. Of zijn uitspraak betekende dat hij het leven niet meer zag zitten en dood wilde? Deze week heb ik contact gezocht met zijn ouders. Zij konden mij deels gerust stellen. Boris heeft zorg op school en bij de jeugdzorg gevonden, maar hij is nog steeds erg moe en volgt alleen het vak informatica. Het hoopgevende is dat hij heeft aangegeven interesse te hebben om twee dagen in de week naar Digibende te willen gaan. Deze ontwikkelplek had ik per mail getipt na ons afgebroken traject. Als alle administratieve rompslomp met een PGB gelukt is, hoopt hij hier naar toe te gaan. Om peers te ontmoeten en zich te kunnen richten op zijn grootste interesse: informatica.
Met jongeren op zoek blijven gaan naar wat hen wél boeit, waar hun vuurtje voor brandt… dat is de missie van mijn werk. School komt op de tweede plaats. En welzijn op de eerste.
