We moeten er dwars door heen!

In het prentenboek ‘Wij gaan op berenjacht’ trotseert een gezin zwiepend gras, slikkerige modder en loeiende storm om hun doel te bereiken: het vinden van de beer. Terugkerend regeltje is hun zelfspraak: “We kunnen er niet bovenover, we kunnen er niet onderdoor. O nee! We moeten er wel dwars door heen!” De lange schoolweg van brugklas tot en met het eindexamen lijkt op die berenjacht. Te veel (hoogbegaafde) leerlingen dreigen voortijdig uit te vallen, omdat zij moeite hebben zichzelf positief toe te spreken om ‘er dwars door heen te gaan’.

De worsteling die Julia, één van mijn VWO-6 leerlingen, het afgelopen jaar doormaakte deed me dan ook sterk denken aan dit prentenboek. Het scheelde niet veel of ze was afgehaakt in VWO 5. Julia voelde een te grote mismatch met het hele onderwijssysteem en was oververmoeid van alle prikkels op school en alles wat ‘moest”. Een jaar lang hebben we elkaar bijna wekelijks gezien en onder andere gewerkt aan haar zelfspraak. En wat voor haar bijna onmogelijk leek, gebeurde: het lukte haar om wekelijkse doelen te stellen en zich door het moeras van deadlines, profielwerkstuk, boekpresentaties en heel de rimram heen te werken. Waar Julia op het eind stiekem op begon te hopen, werd werkelijkheid: ze nam alle hordes van het Centraal Schriftelijk Eindexamen en kreeg het verlossende telefoontje van haar mentor: de vlag mag uit!

Juist deze week las ik ook over de inspirerende zoektocht naar de bedoeling van onderwijs door Koen Wessels. Hij beschrijft in Dan maken we ons onderwijs zelf wel hoe hij als eerstejaarsstudent bijna was ‘vastgeroest in de achteroverleunhouding die zoveel studenten typeert’. Hij miste het gevoel deel uit te maken van een inspirerende leergemeenschap. De universiteit bracht hem niet, waar hij – na het doorlopen van het schoolse VWO – zo op had gehoopt. Om een lang verhaal kort te maken: hij heeft De Bildung Academie opgericht in Amsterdam in 2015. Studenten krijgen hier les van studenten, ontmoeting staat centraal en het ‘in de wereld komen’ door onderwijs-op-locatie aan te bieden. Zijn vormingsidealen – gevoed door diverse pedagogen en filosofen- heeft hij omgezet in een onderwijspraktijk.

Ik herkende zijn teleurstelling in het hoger onderwijs. Het bracht me terug bij de desillusie over mijn allereerste ‘kinderachtige’ college aan de universiteit. De poort naar de wetenschap had ik zwaar geromantiseerd. En ik heb omwegen gemaakt om betekenis te geven aan mijn studies psychologie en onderwijskunde. Ik wilde het meer laten zijn dan het sprokkelen van studiepunten. Uiteindelijk vond ik de persoonlijke vorming en diepgang maar gedeeltelijk binnen de muren van de universiteit. De Bildung Academie had ik vijfentwintig jaar geleden geweldig gevonden.

Het prentenboek-gezin ontmoet uiteindelijk (de neus van) de beer, schrikt zich rot en holt terug naar huis om te besluiten NOOIT meer op berenjacht te gaan. Ik gun alle aankomend studenten een positiever eind van het verhaaltje. Dit is hun volgende horde: met welke verwachtingen begin je aan je vervolgopleiding ? Lukt het je om je daar staande te houden, wanneer je om welke reden dan ook niet direct een match voelt met het hoger onderwijs?

Uitgerangeerd aan de kant van de weg zitten overkomt nu te veel jonge mensen. Volgens onderzoek van Hogeschool Windesheim (2018) kampt een kwart van de studenten met burn-out klachten. Het CBS meldde in 2017 dat ‘.. bijna de helft van de jongvolwassenen meldt de voorgaande dag moe of heel moe te zijn. Ook geven ze relatief vaak aan gevoelens van stress en bezorgdheid te hebben.’

Om die cijfers kunnen we wat mij betreft niet meer heen. Daarvoor sluit ik de ogen niet. Dat ga ik niet uit de weg. Daar ga wat aan doen. Al moet ik er dwars door heen. Het onderwijs moet veranderen! Hoe? Daarover lees je meer in mijn blog na de zomer. Voor nu wens ik Julia en alle examenleerlingen toe: ga welverdiend uitrusten van het eindexamenjaar!

Wed, 27 June