Even klunzig als geniaal

Even klunzig als geniaal. Deze typering kreeg de cabaretier en filosoof Tim Franssen van een recensent. En die woorden triggerden mij om naar zijn theatervoorstelling Het Kromme Hout der Mensheid te gaan. In deze show draait het om de levens van Kant, Beethoven en Napoleon. Drie superieure denkers en doeners, die grote prestaties leverden én opvallende gebreken hadden. De filosoof wordt dement, de Franse vrijheidsstrijder verloochent zijn verlichtingsdenken en ontpopt zich tot dictator en de componist wordt stokdoof.

En na een avondje erg genieten, blijven de woorden ‘even klunzig als geniaal’ in mijn hoofd hangen. Talentontwikkeling is mijn vak. En dat houdt voor mij in dat ik mezelf en anderen uitnodig om te kijken naar eigen genialiteit én klunzigheid. Het is er allebei. En hoe je eigen gedrag labelt (of anderen het voor jou doen) beïnvloedt wat je doet en wat je laat.

Neem nou Ward. Hij zit in drie gymnasium. Zijn mentor heeft zijn ouders aangeraden om studiebegeleiding voor hem te zoeken. Hij is een warhoofd en haalt meer onvoldoendes dan voldoendes. Wanneer Ward en ik kennismaken bevestigt hij dit beeld: “Ik vergeet altijd alles. Ik ben altijd alles kwijt. En nu ben ik ook mijn motivatie kwijt.” Hij trekt er een scheve bek bij.

Inmiddels zijn we een paar gesprekken verder. Ward lucht zijn hart over wat hem irriteert op school. In treffende one-liners zet hij docenten weg. “Dat hyperintelligente ei-brein geeft zoveel SO’s, dat ze zelf geen tijd heeft om ze na te kijken.” We kunnen er samen smakelijk om lachen. Met zijn typetjes zou hij zo het podium op kunnen. Tegelijkertijd leert hij in onze gesprekken –zoals hij zelf zegt- zichzelf op een andere manier kennen. Hij betrapt zichzelf erop wanneer hij uitspraken doet als ”zo ben ik nou eenmaal” of “dat werkt bij mij toch niet.” En het mooie is dat hij dan weer grijnzend zichzelf kan wegzetten.

Zijn humor en zelfspot zijn een krachtige drive om te proberen zichzelf beter te organiseren. Niet omdat dat moet voor school, en ook nog niet eens vanwege de onvoldoendes, maar omdat hij in onze gesprekken het lef ontwikkelt om verantwoordelijkheid te pakken. Zijn talent voor zelfspot is het vliegwiel voor het zichzelf beter georganiseerd krijgen. Negatieve en vastzettende gedachten over zijn eigen vergeetachtigheid kan hij met humor relativeren. Met vallen en opstaan. In alle klunzigheid, want dat hoort bij hem! Alleen laat hij zich er niet meer door bepalen. Hij is een held. En mocht hij het theater in gaan, dan zit ik op rij 1.