Hoe nuttig is school?

Eerder blogde ik over dat rare hoepeltje van het onderwijssysteem waar leerlingen door heen moeten springen. De Nederlandse kwalificatieplicht houdt in dat jongeren pas hebben voldaan aan de leerplicht wanneer zij een diploma hebben behaald op een bepaald niveau.

Leerlingen met een hoog ontwikkelpotentieel die intens leven zijn vaak leerlingen die grote vraagtekens zetten bij het nut van school. Waarom zijn bepaalde vakken verplicht? Waarom wordt er schriftelijk getoetst op een centraal vastgestelde datum? Waarom moet je het hele jaar overdoen als je een paar vakken onvoldoende hebt gescoord? Waarom kun je vakken niet afsluiten op verschillende niveaus?

Hele terechte vragen die ook door onderwijsprofessionals worden gesteld. Alleen hebben zij het voordeel dat ze al door het bewuste hoepeltje gesprongen hebben. Debatten over de toekomst van het onderwijs worden gevoed door ideologie: het verlangen naar een onderwijssysteem dat optimaal aansluit bij eisen van samenleving en individu. Bij leerlingen daarentegen gaat kritiek op het schoolsysteem vaak samen met angst: angst om ergens voluit voor te gaan. Zo kritisch op jezelf en docenten zijn dat het je vastzet. Of intense afkeer ervaren van alles wat indruist tegen jouw gevoel van autonomie.

Voor deze leerlingen het verschil willen maken als coach is een uitdaging die ik ben aangegaan, waarbij ik ook tegen grenzen aanloop. Het betwijfelen van nut van school kan leiden tot een grote mismatch die jongeren voelen ten opzichte van school. Ze kunnen volledig in zichzelf keren, depressieve klachten ontwikkelen en/of er de brui aan geven. Wanneer verwijs ik hen als coach door naar psychologische hulp? En wat kan ik nog wél betekenen voor deze talentvolle jongeren? Hen erkenning geven voor hun kritiek op schools leren, en hen tegelijkertijd leren weerzin daartegen te overwinnen. Van slachtoffergedrag is nog niemand gelukkig geworden. Hoe kun je waardegericht leven in een systeem waar je je niet thuis voelt? Waar heb je wél invloed op?

In de hoop hier antwoorden op te vinden start ik binnenkort met de jaaropleiding hoogbegaafdheid in ontwikkeling. Hier zal ik vast geen kant en klare antwoorden vinden. Als het makkelijk was had je het zelf al bedacht, zeg ik ook vaak tegen leerlingen. Maar wat de opleiding me in elk geval gaat bieden is intensief contact met collega-onderwijsbegeleiders, die ook het verlangen hebben om bij te dragen aan talentontwikkeling van leerlingen die nu dreigen vast te lopen. Al helemaal in corona-tijd…. Mijn verlangen is om in de jaaropleiding inspiratie op te doen voor het vinden van de menselijke maat binnen zorg en onderwijs. Heel nuttig lijkt me dat.

Tue, 30 March